To kill a mocking bird – Harper Lee

“You never really understand a person until you consider things from his point of view... Until you climb inside of his skin and walk around in it.” 

   Χρωστάω σε αυτό το βιβλίο ένα κείμενο. Το έχω διαβάσει εδώ και καιρό, αλλά δε θα φύγει από τη στοίβα δίπλα στο κρεβάτι αν δεν του αφιερώσω μερικές γραμμές. Μπορεί, βέβαια, να μη φύγει και ποτέ.

   Βρισκόμαστε στη δεκαετία του ’30 στον αμερικανικό νότο και ένα κορίτσι αφηγείται τις περιπέτειες της μικρής της πόλης όπως τις βιώνει η ίδια παρέα με τον αδερφό της. Τα παιδιά περιεργάζονται το μυστήριο ενός άντρα που φαίνεται να μένει κλεισμένος για χρόνια μέσα στο σπίτι, ενώ ο πατέρας τους, δικηγόρος, έρχεται αντιμέτωπος με την τοπική κοινότητα υπερασπιζόμενος δικαστικά έναν νέγρο.

   Είναι απλή η ιστορία. Έχει τα χαρακτηριστικά που έχουμε εκπαιδευτεί να αναγνωρίζουμε από μικροί όταν ακούγαμε παραμύθια και βλέπαμε ταινίες της Disney. Με τους καλούς και τους κακούς, τις ηρωικές, αψεγάδιαστες προσωπικότητες που ακτινοβολούν και τους σκοτεινούς χαρακτήρες που έχασαν αμετάκλητα το σωστό δρόμο. Προκαταλήψεις κλειστών κοινωνιών, ρατσισμός, σεξισμός και γενική αδικία είναι τα κλισέ θέματα στα οποία κατευθύνεται η προσοχή του αναγνώστη. Η πλοκή για το εκπαιδευμένο κοινό είναι σχεδόν αναμενόμενη.

   Για μένα, όμως, τίποτα από τα παραπάνω δεν αφαιρεί κάτι από τη λογοτεχνική αξία του βιβλίου ή την αναγνωστική εμπειρία. Προσωπικά, πιστεύω στους ήρωες και η μυθοπλασία τους έχει ανάγκη. Επίσης, τα κλισέ, είναι κλισέ για κάποιο λόγο. Ο κοινωνικός αποκλεισμός και ο συντηρητισμός κληροδοτούνται στις νέες γενιές και όσο ο κόσμος δεν σκέφτεται, τα εξαιρετικά περίπλοκα αυτά θέματα που πάντα θα απασχολούν τις κοινωνίες θα είναι επίκαιρα και κρίσιμα.

   Το βιβλίο αυτό το διάβασα στο πρωτότυπο κείμενο, στα αγγλικά, και θα πρότεινα σε όσους γνωρίζουν καλά τη γλώσσα να κάνουν το ίδιο. Εμένα με καθυστέρησε και λίγο, θυμήθηκα πως είναι να διαβάζεις αργά και προσεκτικά. Καλό είναι να ρίχνουμε τις ταχύτητες που και που. Δέθηκα με τους πρωταγωνιστές, συγκινήθηκα και γέλασα με αυτό το πολύ τρυφερό μυθιστόρημα που, αν δεν είσαι από πέτρα, θα σε κινητοποιήσει συναισθηματικά σε ένα ευρύ φάσμα. Μπορούμε να δούμε το «To kill a mocking bird» σαν καλογραμμένο εγχειρίδιο ανθρωπισμού.

Απόσπασμα:

“Thomas Jefferson once said that all men are equal.(…) There is a tendency in this year of grace 1935 for certain people to use this phrase out of context, to satisfy all conditions. The most ridiculous example I can think of is that the people who run public education promote the stupid and the idle along with the industrious. (…) We know all men are not created equal in the sense some people would have us believe- some people are smarter than others, some people have more opportunity because they’re born with it, some men make more money than others, some ladies make better cakes than others – some people are born gifted beyond the normal scope of most men. But there is one way in this country in which all men are created equal – there is one human institution that makes a pauper the equal of a Rockefeller, the stupid man the equal of an Einstein and the ignorant man the equal of any college president. That institution is a court.”

«To kill a mocking bird», Harper Lee, Vintage Books