Το κουρδιστό πορτοκάλι

    Σχεδόν με περιοδικότητα, κάθε τόσο, επιλέγω να αφιερώσω μερικά ξεφυλλίσματα στην επιστημονική φαντασία. Είναι κάτι πολύ ωραίο που έχουν τα βιβλία αυτά. Είναι φορτισμένα με στοιχεία έξω από τα δεδομένα μας, με ιστορίες βγαλμένες από μυαλά με εξαιρετικά υψηλές μονάδες φαντασίας, που, όμως, επειδή πρόκειται για επιστημονική φαντασία, αν το καλοσκεφτείς, θα μπορούσαν- δε θα μπορούσαν;- να γίνουν πραγματικότητα. Τουλάχιστον με αυτή την αίσθηση πρέπει να σε αφήνει ένα καλό βιβλίο sci-fi. Μέσα σε σκηνικά από κάποιον άλλο χρόνο ή χώρο, εκεί που ο εκάστοτε συγγραφέας προκαλεί και εξωθεί στα όριά της τη μέχρι τώρα γνώση, εκεί που η επιστήμη έχει λύσει κάποια από τα παρόντα προβλήματα και έχει δημιουργήσει άλλα, οι διαχρονικοί προβληματισμοί του μυαλού, οι αέναες ανάγκες της ψυχής και του σώματος είναι λίγο πιο ξεκάθαρα. «Ξεκολλάνε» στα μάτια του αναγνώστη. Νομίζω εγώ…

    Το κουρδιστό πορτοκάλι είναι ένα βιβλίο κάπως επισκιασμένο από την ομώνυμη ταινία, την οποία ομολογώ ότι δεν έχω δει. Ο Anthony Burgess μάλιστα έχει προσθέσει ένα σημείωμα στο βιβλίο (στην ελληνική έκδοση που διάβασα εγώ βρίσκεται ευτυχώς στο τέλος) στο οποίο κάνει αναφορά στην ταινία και υπογραμμίζει ότι τα δύο έχουν διαφορετική κατάληξη. Κάτι που, για τον ίδιο, αλλάζει εντελώς το νόημα της ιστορίας.

   Πρόκειται για την αφήγηση ενός εφήβου, του Άλεξ, που σε κάποιο μελλοντικό χρόνο βρίσκεται να ασκεί «υπερβία» σε τυχαία θύματα, αποσπώντας κάποια χρήματα και, κυρίως, αντλώντας μεγάλη ικανοποίηση. Είναι ένας νέος με νεκρωμένη συνείδηση και μεγάλη αγάπη στην κλασσική μουσική. Έχοντας προδοθεί από τα μέλη της συμμορίας της οποίας ηγείται, βρίσκεται κρατούμενος από της αρχές. Κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού του, υπόκειται, ως πειραματόζωο, σε «θεραπεία ανάκτησης». Σκοπός της επίπονης αυτής ιατρικής διαδικασίας είναι να αντιστραφεί η τάση του προς τη βία, σε βαθμό που να μην αντέχει, σωματικά και ψυχικά, οποιαδήποτε, έστω ελάχιστη, βίαιη έκφραση.

    Είναι ένα ιδιαίτερο ανάγνωσμα κυρίως λόγω της γλώσσας που χρησιμοποιεί ο αφηγητής –της διαλέκτου των νάτσαντ. Περιγράφονται, σχεδόν ενοχλητικά, η βία του παρανόμου αλλά και της απέναντι όχθης, η βία της καταστολής του κακού. Οι τιμωροί της βίας δεν είναι παρά οπαδοί της και ας θέλουν να την εξαφανίσουν, με μεθόδους που θίγουν το ηθικό ζήτημα της ελεύθερης βούλησης…  

« Όμως, ω αδερφοί μου, αυτό το αμήχανο το δάγκωμα των νυχιών σχετικά με τα αίτια της κακίας, αυτό, μα την αλήθεια, με κάνει και σκάω στα γέλια. Δε νοιάζονται για τα αίτια της καλοσύνης, τι τους κόφτει λοιπόν το άλλο μαγαζάκι; Αν ένας λιούντης είναι καλός, είναι γιατί του αρέσει, κι εγώ θα ήμουν ο τελευταίος που θα του χάλαγε την ευχαρίστηση του, ούτε όμως και του άλλου του μαγαζιού. Και ας ψωνίζω εγώ από άλλο. Επιπλέον η κακία είναι του εαυτού, του ενός, δική σου ή δική μου οντινόκι, και ο εαυτός αυτός φτιάχνεται από το γερο-Μπογκ και είναι το καμάρι και το ραντόστι του… Σας τα λέω όλα αυτά πολύ σοβαρά, ω αδερφοί μου. Αυτό που κάνω το κάνω πολύ απλά διότι μου αρέσει να το κάνω.»

Anthony Burgess, «Το κουρδιστό πορτοκάλι», εκδόσεις Anubis, μετάφραση Βασίλης Αθανασιάδης